Гісторыя

Другая частка палескага гласарыя – працяг нашай спробы зразумець гэты таямнічы рэгіён, дзе куст – гэта дзяўчына, а дзевачка – камень, дзе проста пад нагамі можна напаткаць скарбы гісторыі і прыроды, а над галавой пачуць голас птушынага цара.

Для чаго патрэбныя былі шляхецкія гербы? Першапачаткова, канешне, для таго, каб адрозніць сваіх на полі бою. Падкрэсліць высокае паходжанне і распавесці эмблемай гісторыю свайго роду — таксама добрая мэта. Але і перад суседзямі пакрасавацца важна — і вось шляхціц, узброіўшыся фантазіяй, з належным гонарам выбірае сабе на герб… граблі! Як такое магчыма? Распавядаем пра незвычайныя выявы на гербах беларускай шляхты.

Мінск (або ўсё ж такі Менск?) — горад з дваістай, няўлоўнай сутнасцю, бо яго аблічча пастаянна змяняецца: яго руйнавалі, перабудоўвалі, перадавалі з рук у рукі, ён гаварыў на самых розных мовах. Чалавек з ХІХ стагоддзя, апынуўшыся тут і цяпер, з цяжкасцю пазнаў бы Мінск, а нашы сучаснікі згубіліся б у горадзе канца ХІХ стагоддзя. У гэтым артыкуле паспрабуем перанесціся ў часе ды ўявіць сабе карціну дарэвалюцыйнага губернскага горада Менска з дапамогай самага моцнага каталізатара ўспамінаў — пахаў.

Уявіце: Мікола Гусоўскі скончвае штодзённую працу над «Песняй пра зубра» і ідзе зірнуць на галоўную навінку ў свеце мастацтва — «Сіксцінскую Мадонну» Рафаэля, а Францыск Скарына перакладае «Псалтыр» пад гук малатка Марціна Лютэра і адпраўляецца праводзіць караблі Фернана Магелана. У адным з сусветаў усё гэта магло адбыцца, бо ўсе гэтыя людзі жылі ў адзін час! 6 жніўня 1517 года Францыск Скарына друкуе кнігу «Псалтыр» ва ўласным перакладзе. Гэта адначасова і бунт, і прарыў, і поўнае замацаванне Рэнесансу на Беларусі. Беларусы аднымі з першых у свеце маюць пераклад галоўнай еўрапейскай кнігі — Бібліі. У гэты ж час у Еўропе пачынаецца Рэфармацыя, канкістадоры высаджваюцца ў Мексіцы, маскоўскія войскі бяруць у аблогу Полацк, а Фернан Магелан распачынае кругасветнае падарожжа. У нашым новым матэрыяле — таймлайн жыцця Францыска Скарыны і найважнейшыя падзеі, якія адбываюцца ў сусветнай гісторыі ў той жа час.

Апошняя музыка, якую маглі чуць расстраляныя паэты ў 1937 годзе.

Цяпер бы пра яе сказалі: разбіралася ў медыцыне лепш за мужчын і вяла трэвэл-блог яшчэ да таго, як гэта стала мэйнстрымам.

Адзін з самых вядомых канфліктаў даўжынёй у тысячу гадоў, у якім усё яшчэ не пастаўленая кропка, этнапалітычны, рэлігійны крызіс — і ўсё гэта ў Еўропе. Ірландцы называюць яго Смутай, але больш вядомая назва — Ольстэрскі канфлікт. Сутыкненне, у выніку якога загінула мноства людзей, нямала ірландцаў мусілі з’ехаць у Паўночную Амерыку; спрэчка, якой прысвечана мноства песень і фільмаў, пра якую напісаны кнігі.

Пішам па-арабску, чытаем па-беларуску. Беларускамоўныя тэксты, запісаныя арабскай вяззю: што, дзе, калі ды як.