Што гэта за гульня, якую так любяць інтэлектуалы? Мы амаль упэўненыя, што зараз вы падумалі не пра футбол, а пра шахматы ці го. Але футбол ад самага пачатку прыцягваў дзеячаў культуры. Мы сабралі для вас карткі з нечаканымі фактамі пра вядомых людзей і іх адносіны з гэтым відам спорту.

Футбольная культура і культурны футбол

Музыка-футбаліст? Канешне, Боб Марлі! Знакаміты рэгі-выканаўца нават у гастрольныя туры браў з сабой мяч і бутсы, каб гуляць у вольны час. На жаль, любоў да футбола ў пэўнай ступені і загубіла Марлі: праз траўму пальца ў яго пачаў развівацца рак. У склепе, дзе пахаваны музыка, ляжаць яго любімыя гітара і мяч.

Куляшоў зацікавіўся футболам пасля таго, як у 1945 годзе пабываў у Лондане на матчы «Чэлсі» і маскоўскага «Дынама». З таго часу паэт захапіўся гульнёй і часта наведваў трыбуны ўжо мінскага «Дынама».

Яшчэ адзін знакаміты заўзятар «Дынама-Мінск» — Пімен Панчанка. Як узгадвае ўнук Андрэй, падчас гульняў каманды Пімен Емельянавіч так перажываў, што не мог усядзець на месцы. Клуб ацаніў такую адданасць і нават выпусціў сімвалічную футболку ў гонар стагоддзя паэта — з прозвішчам «Панчанка» і нумарам «100».

Цікавымі футболкамі адзначыўся і футбольны клуб «Віцебск». У сезоне 2019/20 каманда прадставіла камплект, прысвечаны славутым віцебскім супрэматыстам. Форма адсылае да плаката Лазара (Эля) Лісіцкага «Клінам чырвоным бі белых», створанага менавіта ў Віцебску ў 1920 годзе.

Футбол як новая і прагрэсіўная з’ява вельмі цікавіў супрэматыстаў. Казімір Малевіч ужо ў 1915 годзе, усяго праз некалькі гадоў пасля прыходу футбола на тэрыторыю тагачаснай Расейскай Імперыі, напісаў карціну «Супрэматызм. Жывапісны рэалізм футбаліста».

Беларускай літаратурай натхнёная неафіцыйная назва нацыянальнай зборнай па футболе. Брэнд «Каманда пад белымі крыламі» адсылае да нарыса Уладзіміра Караткевіча «Зямля пад белымі крыламі».

Сальвадор Далі заўзеў за «Барселону» — не дзіўна, улічваючы, што легенда клуба Хасэ Саміцьер быў яго сябрам дзяцінства. Паводле ўспамінаў сябры любілі гуляць у футбол… у кампаніі хатняга ацэлота Далі! Любоў мастака да футбола і «Барселоны» задакументаваная і ў малюнках, на адным з якіх нават можна знайсці лагатып «сіне-гранатавых».

«Усім, што я найбольш цвёрда засвоіў пра мараль і адказнасць, я абавязаны футболу», — казаў Альбер Камю. Будучы нобелеўскі лаўрэат не толькі любіў глядзець футбол, але і сам гуляў на пазіцыі брамніка. Кажуць, ён нават паспеў згуляць пару таварыскіх матчаў за зборную Алжыра, але праз сухоты пакінуў футбол і сканцэнтраваўся на літаратуры. Камю ўсё жыццё заўзеў за парыжскі «Расінг» і нават даў вялікае інтэрв’ю пасля атрымання Нобелеўкі проста на трыбуне, каб не прапусціць матч.

Уладзімір Набокаў, як і Камю, стаяў у варотах. Ён казаў, што нарадзіўся галкіперам, і адзначаў, што «ў яго [брамніка] самотнасці і незалежнасці ёсць нешта байранічнае». Футбол для Набокава як гульца скончыўся, калі ён атрымаў траўму падчас матча за эмігранцкую каманду ў Берліне. З таго часу пра любімую гульню ён толькі пісаў, праўда, пісаў шмат: пачытайце «Абарону Лужына», «Подзвіг» альбо «Машаньку».

Марцін Хайдэгер не проста так трапіў у знакаміты скетч «Футбольны матч для філосафаў»: ён і актыўна заўзеў, і сам гуляў у юнацтве. Вядома, што Хайдэгер нават хадзіў у госці да суседзяў, каб глядзець футбольныя матчы, бо свайго тэлевізара ён не меў. Любімым гульцом філосафа быў Франц Бекенбаўэр.

Акцёр Кірыл Пятручук, вядомы па ролі ліцвіна Мацея з серыяла «1670», планаваў стаць прафесійным футбалістам і марыў гуляць за «Заглэмбе». Праўда, неўзабаве ён зразумеў, што акцёрства дае яму нашмат больш эндарфінаў — як мы бачым, гэтая стаўка сябе апраўдала.

Сярод дзеячаў кіно нямала футбольных фанатаў, як і нямала фільмаў пра футбол (мы, напрыклад, шчыра раім серыял «Тэд Ласа»). А ці ведалі вы, што першым заходнім фільмам, які паказалі ў Паўночнай Карэі, стала стужка «Гуляй як Бэкхэм» (Bend It Like Beckham)?