19 мая 1991, Іван Шамякін | Wir.by

19 мая 1991

Іван Шамякін

Іван Шамякін

Цяпер пра Машэрава многа пішуць, цэлыя аповесці, у аповесці С. Антановіча яго апошнія месяцы распісаны ледзьве не па гадзінах, а дзень смерці — па хвілінах.

Пасля яго трагічнай гібелі ў мяне, груба кажучы, свярбелі мозг i рука — напісаць пра яго дакументальную аповесць. Яшчэ раней мне хацелася напісаць пра яго маці, якую расстралялі фашысты. Апярэдзілі падхалімы i спаганілі тэму: ніхто не напісаў нічога сур'ёзнага ні ў прозе, ні ў паэзіі, ніхто не ўзняўся да сапраўднай трагедыі (а трагедыя шэкспіраўская!), як, між іншым, ніхто не напісаўтрагедыю дзяцей Міная, бадай, «Балада» А. Куляшова — вяршыня, хоць канцэпцыя яе прадыктавана ўмовамі вайны, ідэалогіяй вайны. Праз сорак гадоў можна было б напісаць, але ніводзін сур'ёзны мастак не ўзяўся за гэтую тэму. Ды i хто гэта мог зрабіць? Выношваў гэтую тэму Андрэй, але да трагедыі ён так i не ўзняўся. Мне здавалася: смерць дзяцей — не прадмет даследавання. А пра смерць маці хацелася напісаць. Не адной. Іx арыштавалі чацвярых, матак партызан. I ўсіх расстралялі. Перакананы: пра гэта трэба пісаць, цяпер гэта больш неабходна, чым у любы іншы пасляваенны час. Можна ўсё адмовіць, але патрыятызм i матчыну адданасць Радзіме i сынам адмовіць нельга. Калі хтось гэта хоча зрабіць — злачынца, якому няма апраўдання перад народам i гісторыяй.

Чым пах дарэвалюцыйны Мінск?
Чым пах дарэвалюцыйны Мінск?
Мінск (або ўсё ж такі Менск?) — горад з дваістай, няўлоўнай сутнасцю, бо яго аблічча пастаянна змяняецца: яго руйнавалі, перабудоўвалі, перадавалі з рук у рукі, ён гаварыў на самых розных мовах. Чалавек з ХІХ стагоддзя, апынуўшыся тут і цяпер, з цяжкасцю пазнаў бы Мінск, а нашы сучаснікі згубіліся б у горадзе канца ХІХ стагоддзя. У гэтым артыкуле паспрабуем перанесціся ў часе ды ўявіць сабе карціну дарэвалюцыйнага губернскага горада Менска з дапамогай самага моцнага каталізатара ўспамінаў — пахаў.
Кацярына Парыжаская
Чытаць артыкул